Trong xu thế hội nhập và phát triển, liên kết hợp tác là một tất yếu khách quan, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp. Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp là tổ chức kinh tế quan trọng ở nông thôn có vai trò liên kết những hộ sản xuất nhỏ lẻ để sản xuất hàng hóa quy mô lớn hơn, tạo ra sức cạnh tranh lớn hơn của nông sản, góp phần tăng thu nhập và và cải thiện đời sống của người nông dân. Theo thống kê, Việt Nam có hơn 10.000 HTX nông nghiệp, thu hút khoảng 45% lao động nông nghiệp. Việc tổ chức liên hết các hộ nhỏ lẻ sản xuất theo mô hình HTX được kỳ vọng là sẽ giúp xã viên sản xuất theo kế hoạch, tiêu thụ sản phẩm theo hợp đồng, giúp các nông hộ sử dụng giống và áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến hơn. Luật Hợp tác xã sửa đổi năm 2012 được kỳ vọng là sẽ mở ra nhiều cơ hội cho sự phát triển của các HTX nói chung và HTX nông nghiệp nói riêng. Tuy nhiên, hiện những nghiên cứu nhằm xem xét bản chất thực sự của HTX, những lợi ích HTX đem lại cho xã viên còn rất hạn chế. Trong khi đó, mở rộng số lượng các HTX nông nghiệp lại là một trong những nội dung chiến lược của Chính phủ nhằm thực hiện triến trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Vì vậy, việc tìm hiểu đánh giá bản chất và những lợi ích khi tham gia HTX có ý nghĩa hết sức quan trọng để khẳng định chủ trương, chính sách phát triển HTX của Đảng và Nhà nước, đồng thời cung cấp một minh chứng quan trọng để khuyến khích nông dân tham gia HTX.
Bà Đỗ Thị Hiệp (người ngoài cùng bên trái), Chủ nhiệm HTX Chè Tân Hương đang say sưa giới thiệu cho du khách về quy trình sản xuất chè theo tiêu chuẩn Quốc tế UTZ Certified.
(Nguồn: http://baothainguyen.org.vn/trang-in-231877.html)
Trường hợp nghiên cứu về những lợi ích về thu nhập của việc tham gia HTX đối với các hộ thành viên vùng chè Tân Cương, tỉnh Thái Nguyên, số liệu được thu thập từ 35 hộ thành viên HTX chè Tân Hương và 88 hộ không là thành viên sử dụng bảng hỏi đã chuẩn bị trước và phỏng vấn sâu. Sử dụng phương pháp phân tích so sánh điểm xu hướng (PSM), kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng thu nhập từ chè bình quân lao động của nông hộ thành viên HTX cao hơn 11,02% so với thu nhập bình quân lao động từ chè của các hộ đối chứng không là thành viên HTX. Thành công của HTX chè Tân Hương trong cải thiện thu nhập từ chè cho hộ thành viên được giải thích bởi thực tế HTX đã tuân thủ đúng nguyên tắc tự nguyện, thực hiện quản lý chặt chẽ quy trình sản xuất chè an toàn. HTX đã hỗ trợ thành viên thông qua cung ứng vật tư, cam kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Bên cạnh đó, sự tâm huyết và năng động Giám đốc HTX, cùng với sự hỗ trợ của nhà nước theo định hướng thị trường là những yếu tố quan trọng cho thành công của HTX. Kết quả nghiên cứu hàm ý rằng, HTX sẽ là một hình thức tổ chức có ý nghĩa thực sự trong thúc đẩy sản xuất kinh doanh nông nghiệp bền vững khi HTX hoạt động theo đúng bản chất và tuân thủ các nguyên tắc của kinh tế thị trường có sự hỗ trợ của Nhà nước.
Nguồn: Trích từ kết quả nghiên cứu: Đỗ Xuân Luận (2018), Vai trò của hợp tác xã nông nghiệp trong cải thiện thu nhập của hộ thành viên: Nghiên cứu trường hợp hợp tác xã chè Tân Hương, vùng chè Tân Cương, tỉnh Thái Nguyên, Tạp chí Nông nghiệp và Phát triến nông thôn, Số 17/2018. ISN 1859-4581, http://www.tapchikhoahocnongnghiep.vn/vi/news/Cac-Chuyen-de/Chuyen-de-Phat-trien-nong-nghiep-ben-vung-khu-vuc-Trung-du-mien-nui-phia-Bac-234/
TS. Đỗ Xuân Luận
